Kraliyet Savcılığı (CPS) verilerine göre, İngiltere ve Galler’de adli makamlara bildirildiği halde mahkemeye taşınmayan tecavüz vakalarının sayısı gün geçtikçe artıyor.
Son 5 yılda polise bildirilen ve kayıtlara “tecavüz vakası” olarak geçen olayların sayısı hızla artarak 59 bin 747’ye yükseldi. Ancak aynı sürede bu vakaların arasından mahkemeye taşınanların oranı, yarıdan fazla düştü.
2020’nin başından Mart ayı sonuna kadar mahkemeye taşınan tecavüz vakalarının sayısı 2 bin 102’ye geriledi. Geçen yıl bu sayı 3 bin 43’tü.
Rape Crisis (Tecavüz Krizi) isimli gönüllü kuruluştan Katie Russell, “Bu, tecavüz ya da her türlü cinsel şiddetin mağdurları için yıkıcı bir durum. Bu rakamların ne kadar iç karartıcı olduğu konusunda tartışmaya yer yok.” açıklaması yaptı.
İngiltere’de bir vakanın polise bildirilmesinden sonra mahkemeye taşınmasına kadar geçen sürede aşılması gereken bazı zorluklar var.
Bu sürecin her bir aşamasında daha fazla vakanın kayıtlardan çıkarılarak düştüğü görülüyor.
Bunun sonucunda da mahkemelere taşınan tecavüz vakalarının sayısı, ilk aşamada polise bildirilen tecavüz vakalarının çok küçük bir kısmını oluşturuyor. Bunların da sadece bir kısmı mahkumiyetle sonuçlanıyor, yani bazılarında herhangi bir sanık tecavüzle suçlanmıyor ve ceza almıyor.
Ancak durum eskiden böyle değildi. BBC Reality Check ekibi, değişen oranların sebebini araştırdı.
Kanıt toplama
İhbarın ardından polis, vakayı CPS’e bildirmek için yeterli kanıt toplamak zorunda. CPS, Birleşik Krallık’ın İngiltere ve Galler bölgelerinde adli vakaların mahkemeye götürülmesinden ve mahkeme sürecinden sorumlu birim.
Son dönemde polisin incelediği ve kanıt olarak sayılabilecek verilerde fark yaratacak şekilde artış var çünkü hem mağdurların hem suçluların cep telefonlarındaki kayıtlar ve sosyal medya paylaşımları arttı. Bu da vakaları hem polis, hem savcılık hem de mağdurlar açısından daha da zorlaştırdı.
Tecavüz mağdurlarını temsil eden Dame Vera Baird, yıllık hazırladığı raporda mahkemeye taşınan vakaların çok düştüğünü ve bu sebeple tecavüz suçunun neredeyse yasadışı olmaktan çıktığını söylüyor:
“Bazı mağdurlar şikayetlerini geri çekiyor çünkü özel hayatlarına haksız ve kabul edilemez şekilde müdahale ediliyor. Bununla başa çıkmak çok zor oluyor.
“Bunun da asıl sebebi, çoğu cep telefonunu polise teslim etmek zorunda kalması. Polis, cep telefonlarındaki verileri kendi sistemlerine indirerek vakayla ilgili bir kanıt olup olmadığını inceliyor.”
Bu ayın başında CPS ve polis, mağdur olduğunu bildiren kişilere imzalatılan dijital izin formu uygulamasını da terk etti. Bu formla birlikte polis, cep telefonlarındaki tüm verilere ulaşabiliyordu.
Uygulamanın kaldırılmasına, Kadınlar için Adalet Merkezi’nin gündeme getirdiği bir mahkeme sonrasında karar verildi.
Eylül 2019’da, polise bildirilen tecavüz vakalarından yüzde 4’ü CPS’e bildirildi. Bunların da 4’te 3’ü mahkemeye taşındı.
Mahkemeye gidiş
Polisin vakayı CPS’e iletmeye karar vermesi halinde CPS, yeterli kanıt olup olmadığını inceliyor. Kanıtları yeterli görürse, şüpheliyi tecavüz suçlamasıyla sanık koltuğuna oturtmaya karar veriyor ve dava açılıyor.
CPS de son yıllarda gittikçe daha az vakayı mahkemeye taşımaya başladı. Bunun öncelikli sebebi, polisin daha az vakayı CPS’e bildirmesi. Bunun sebebinin de, gittikçe daha az sayıda vakanın mahkumiyetle sonuçlanmasına verilen tepki olduğu düşünülüyor.
Mağdurların temsilcisinin raporuna göre, “Bazı polis memurlarının söylediğine göre artık daha az vakayı CPS’e iletiyorlar çünkü CPS 2017’den sonra çok daha az vakayı mahkemeye taşımaya başladı.”
Kasım ayında ortaya çıkan bazı verilere göre 2016’ya kadar CPS’in bir “tecavüz davası hedefi” vardı. Buna göre CPS’e taşınan vakaların en az yüzde 60’ı mahkumiyetle sonuçlanmalıydı. Bu sebeple savcıların daha “basit gördüğü” davaları düşürdüğü düşünülüyordu.
Savcıların direktörü Max Hill, “Mağdurların güvende hissederek ortaya çıkmasını teşvik etmek için daha fazla şey yapmalıyız, bu çok açık. Adalet sisteminde de mağdurları daha fazla desteklemeliyiz. Böylece bildirilen tecavüz vakaları ve mahkemeye taşınan vakalar arasındaki uçurum da kapanır.” yorumunda bulunuyor.
Hükümet de tecavüz vakalarının İngiltere ve Galler’de mahkemeye taşınma oranlarının neden bu kadar düştüğünü inceleyen bir soruşturma başlattı. Birleşik Krallık’ın diğer iki bölgesinde ise durum farklı.
İskoçya’da tecavüz suçu işleyen ya da tecavüz etme girişiminde bulunan kişilere açılan davalarda 2018’den 2019’a yüzde 43 artış var.
Kuzey İrlanda’da tecavüz davalarının sayısı, 2018’den 2019’a 4’te bir oranında düştü. Ancak mahkumiyetle sonuçlanan dava sayısı neredeyse aynı.