Burcu YILDIRIM
Ankara
CHP İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi’nin Adalet Bakanlığı tarafından yayımlanan adli istatistik verilerine dayanarak hazırladığı rapor, Anayasa Mahkemesine 2012-2019 yılları arasında yapılan başvurularda hak ihlallerinde Türkiye’nin hangi boyutta olduğunu gözler önüne serdi. İşkence ve kötü muamele iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvuranların sayısı 2012’de 4 iken 2019’da 4 bine çıktı. İşkence ve kötü muameleye ilişkin 8 yılda toplam 9 bin 646 başvurunun yüzde 88’i ise tek adam rejiminde yapıldı. AYM’ye yapılan birçok hak ihlali başvurusunda Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildikten sonra yaşanan artış dikkat çekiyor.
“Tek Adam Rejiminin Hak ve Özgürlükler Karnesi” raporuna göre Anayasa Mahkemesine (AYM) bireysel başvuru hakkının başladığı 2012 yılından 2019 yılı sonuna kadar hak ihlali gerekçesiyle 7 yılda toplam 478 bin 407 başvuru yapıldı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin resmen başladığı 9 Temmuz 2018 tarihinden 2019 yılı sonuna kadar yapılan başvurular ise 245 bin 350 ile AYM’ye yapılan bireysel başvuruların yarısını geçti.
İŞKENCE KÖTÜ MUAMELE BAŞVURUSU 1000 KAT ARTTI!
Hak ihlallerine ilişkin yapılan başvurular özellikle “Adil Yargılama”, “Ayrımcılık Yasağı”, “Kişi Hürriyeti ve Güvenliği”, “Yaşam Hakkı”, “İfade Özgürlüğü”, “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı”, “İşkence ve Kötü Muamele” yönünde oldu. 2012-2019 yılları arasında işkence ve kötü muamele gördüğü iddiasıyla Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunan kişi sayısının artışı ise endişe verici. AYM’ye yapılan kişisel başvurularda işkence ve kötü muamele iddiasıyla yapılan başvuru sayısı 2019 yılına kadar 1000 kat arttı. 2012 yılında Anayasa Mahkemesine başvuran kişi sayısı 4 iken, 2019 yılında 4 bin 181 kişi başvurdu. 2012-2019 yılları arasında işkence ve kötü muamele gördüğünü iddiasıyla AYM’ye başvuranların sayısı ise toplam 9 bin 646 olarak kayıtlara geçti.
YÜZDE 88’İ TEK ADAM REJİMİNDE
İşkence ve kötü muamele iddiaları Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin başlangıcı olan 2017 referandumundan itibaren sürekli arttı. 2017 yılında işkence ve kötü muamele iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvuran 940 kişi varken bu sayı 2019’da 4 bin 181 oldu. Öte taraftan 2012-2019 yılları arasında işkence ve kötü muamele iddialarının yüzde 88’i Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin devreye girdiği 2017-2019 yılları arasında kayıt altına alındı. Yani cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde işkence ve kötü muamele iddiasıyla yapılan başvuru sayısı 8 bin 478 oldu.
EN FAZLA ADİL YARGILANMA BAŞVURUSU
2012-2019 yılları arasında 222 bin 637 kişi, adil yargılanma hakkı ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvurdu. Buna göre 2012 yılında Anayasa Mahkemesine başvuran 1144 kişi varken bu sayı 2019 yılında yüzde 2 bin 236 artışla 26 bin 719’a yükseldi. Adil yargılanma hakkı ihlallerinin yüzde 45’i Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde meydana geldi. 2017-2019 yılları arasında adil yargılanmadığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvuran kişi sayısı 99 bin 994 oldu.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALİ DE ARTTI
2012 yılında ifade özgürlüğü ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunan kişi sayısı 7 iken 2019 yılı sonu itibariyle 3 bin 921’e çıktı. İfade özgürlüğü ihlal edildiği gerekçesiyle AYM’ye başvuran kişi sayısı toplam 12 bin 301 oldu. Söz konusu ihlallerin yüzde 81’i ise Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişten sonra gerçekleşti. Yani 9 bin 951 kişi ifade özgürlükleri ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvurdu.
TOPLANTI VE GÖSTERİ HAKKI İHLALLERİ
Bu süreçte toplam 5 bin 550 kişi toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ihlaline uğradığı için Anayasa Mahkemesine başvurdu. 2012 yılında 4 olan başvuru sayısı 2019 yılında 1054’e yükseldi. Hak ihlaline uğradığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvuranların yüzde 77’si yani 4 bin 267’si Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi dönemindeki uygulamalardan kaynaklandı.
İLGEZDİ: OTORİTERLEŞMENİN EN AÇIK GÖSTERGESİ
Anayasa Mahkemesine yapılan başvurulara ilişkin konuşan CHP’li İlgezdi, “Adalet Bakanlığı verileri Türkiye’de temel hak ve özgürlüklerin sürekli ihlal edildiğini, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle birlikte siyaset tarafından dizayn edilen yargı mekanizmasının hak ve özgürlükleri budadığını gösteriyor” dedi. Bir ülkede iki kişinin en temel insan hakları ihlal edilmiş olsa bile ülkelerde hukuk devletinin zarar gördüğünün ileri sürüldüğünü belirten İlgezdi, sözlerini şöyle sürdürdü. “Oysa Türkiye’deki tablo, hukuk devletinin her gün erozyona uğratılarak yok edildiğini göstermektedir. Türkiye’nin giderek daha da otoriterleştiğinin en açık göstergesi olan Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruları, demokratik rejimin tehlikede olduğunun da kanıtıdır.”
Reklam
Kaynak: Evrensel